कराग्रे वसते लक्ष्मी करमध्ये सरस्वती।
करमूले तू गोविन्द: प्रभाते करदर्शनम्।।
હાથના આગળ ના ભાગમાં લક્ષ્મી રહે છે,હાથના મૂળ ભાગમાં સરસ્વતી હાથમાં છે,મધ્યમાં ગોવિંદ છે માટે સવારે હાથનું દર્શન કરવું.
“જો ઉપરનો શ્લોક સમજીને બોલવામાં આવે તો તે માનવને જીવનમાં પુરૂષાર્થ ની પ્રેરણા આપનારો બની રહે છે ” આ શ્લોકમાં છુપાયેલું છે કે લક્ષ્મી, વિદ્યા અથવા ભગવાનની પ્રાપ્તિ એ માનવના હાથની વાત છે. પુરુષાર્થ વિના દુનિયામાં કશું જ પ્રાપ્ત થતું નથી. ગીતાકારે માનવની નપુંસકતાને અપૂર્ણ અને અપૂરતી ગણાવી છે.
સવારે ઉઠતાની સાથે જ હાથનું દર્શન કરીને માણસે પોતાના પુરૂષાર્થને આહ્વાન આપવું જોઈએ . બધું હાથમાં સમાયેલું છે. હાથના દર્શન એ મનુષ્યનું ચિંતન છે. ધ્યેયની ઝંખના ,ધ્યેયની દિશામાં પ્રયાણ . જીવનમાં કોઈ સિદ્ધિ પુરુષાર્થ વિના પ્રાપ્ત થતી નથી.
પરસેવો વિનાના પૈસા એ માનવજાતનું પાપ છે. વિના પ્રયાસે ખ્યાતિ, ઘણીવાર પતનનું કારણ બની રહે છે . સાધના વિના સિદ્ધિ સરવાળે મોંઘી પડે છે
ગીતા કહે છે: કર્યા વિના કંઈ મળતું નથી કરેલું ફોગટ જાતું નથી કામ કરવાની શક્તિ તારા મા છે ,કામ કરતો જા હાક મારતો જા, મદદ તૈયાર છે .
સવારના પહોરમાં પહેલા હાથના દર્શન કરીને પુરુષાર્થનો ઘોષ કરવો જોઈએ . ભગવાન આવા માણસની પાછળ જ ઉભા રહે . માનવ – પ્રયત્ન અને ઈશકૃપા ; તીરંદાજ હોય ત્યાં યોગેશ્વર કૃષ્ણ ઊભા રહે છે. તેથી, સવારના ભગવાનના દર્શન કરતા પણ પહેલા આંખ ખોલતા જ હાથના દર્પશન કરવાનું સૂચવ્યું છે. પૈસા, શિક્ષણ કે ભગવાન મેળવવા એ માણસના હાથની વાત છે.
“જો કોઈ માણસધારે તો વાઘ મા , પણ આજનો માણસ તો મરે પણ ધારે જ નહિ . પરીક્ષા ચોરી કરીને તે સફળ વિદ્વાન બનવા માંગે છે; લોટરી, જુગાર અથવા જાતિમાંથી પૈસા મેળવવાની સાથે સાથે એક બાવાજીના આશીર્વાદથી ભગવાનને પ્રાપ્ત કરવા , એક આત્મવિશ્વાસ બનવો છે. ગીતકારને આ વાત મંજૂર નથી.
હાથના અગ્ર ભાગ મા લક્ષ્મી છે એમ કહ્યું છે . સામાન્ય રીતે જો આપણે જોઈએ તો માણસ હુન્નરથી પૈશા મેળવે છે અને લગભગ તમામ હુન્નરો આંગળીના ટેરવે હોય છે, ત્યાં લક્ષ્મી નો વાસ છે.
હાથના મૂળમાં સરસ્વતી એટલે કે વિદ્યા છે. તેથી જ જો માણસ કંઈક લખે છે, આપણે કહીએ છીએ કે તેણે કાંડા કાપી નાખ્યાં આપ્યા .વળી સરસ્વતી મૂળમાં છે. તેનો અર્થ એ છે કે કોઇ કાર્યના પાયામા જ્ઞાન હોવું જોઈએ.
ટુંકમાં જીવનના ધ્યેયને સાકારિત કરતુ માનવને પુરુસાર્થ માટે પ્રોત્શાહિત કરતુ ,વિત અને વિદ્યાની પ્રાપ્તિ માટે ઉધમી બનાવતું અને પ્રભુસ્પર્શ સહિતની વિદ્યા અને વિતની ઉચ્ચતા સમજાવતું પ્રતિક એટલે કરદર્શન .
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!